Để đưa các quy định mới của Luật các tổ chức tín dụng năm 2024 vào thực tiễn bắt đầu có hiệu lực vào ngày 01/01/2025, các cơ quan chức năng Nhà nước sẽ ban hành các quy định cụ thể trong đó có quy định về Tổ chức Tài chính Vi mô, Chương trình Dự án Tài chính Vi mô. Để cùng nhìn nhận thực tế triển khai các giải pháp phát triển tài chính vi mô trong thời gian vừa qua, đồng thời tạo cơ hội để cho tất cả các bên liên quan bao gồm các nhà hoạch định chính sách, các nhà tài trợ, các tổ chức, chương trình, dự án tài chính vi mô và các chuyên gia cùng chia sẻ, lắng nghe về các kết quả đạt được, các khó khăn vướng mắc, các cơ hội và thách thức để cùng chung sự hiểu biết và cùng đồng hành trong quá trình triển khai các nhiệm vụ, các giải pháp phát triển tài chính vi mô tại Việt Nam, Viện Chiến lược Ngân hàng phối hợp với Trung tâm VietED và các Đơn vị liên quan tổ chức buổi Tọa Đàm “Tài chính vi mô cho thúc đẩy tài chính toàn diện – thực trạng và giải pháp”.
Sau gần một tháng chuẩn bị, ngày 17/05/2024, tại Trụ sở Ngân hàng Nhà nước Việt Nam 49 Lý Thái Tổ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã tổ chức Tọa đàm với chủ đề “Tài chính Vi mô cho Thúc đẩy Tài chính Toàn diện – Thực trạng và Giải pháp“. Buổi Tọa đàm do Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú chủ trì, với sự tham dự của hơn 100 đại biểu đến từ các bộ, ban, ngành, tổ chức thực hành tài chính vi mô, chuyên gia, nhà khoa học, hiệp hội, ngân hàng, doanh nghiệp.
Đặc biệt, diễn đàn này các tổ chức Tài chính Vi mô, Chương trình Dự án Tài chính Vi mô đã đăng ký hoặc chưa đăng ký có cơ hội chia sẻ về tiếng nói của mình đóng góp trực tiếp vào Thông tư, Nghị định và các văn bản hướng dẫn dưới Luật. Đây cũng là cơ hội để chia sẻ các đề xuất về chính sách nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển thị trường tài chính vi mô thúc đẩy sự tham gia của tất cả các bên liên quan phù hợp với Chiến lược phát triển tài chính toàn diện Quốc gia đồng thời phù hợp với Luật các Tổ chức Tín dụng sửa đổi mới ban hành.
Phát biểu khai mạc Toạ đàm, Phó Thống đốc cho biết, thực tiễn tại nhiều quốc gia đã minh chứng đóng góp của tài chính vi mô cho xóa đói, giảm nghèo và thúc đẩy tài chính toàn diện. Tại Việt Nam, Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng Việt Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 ban hành theo Quyết định số 986/QĐ-TTg ngày 8/8/2018 của Thủ tướng Chính phủ đặt ra nhiệm vụ: “Tiếp tục có cơ chế khuyến khích, hỗ trợ các tổ chức tài chính vi mô phát triển, tăng số lượng các tổ chức tài chính vi mô để gia tăng khả năng tiếp cận dịch vụ khách hàng, hỗ trợ việc triển khai Chiến lược quốc gia về tài chính toàn diện”.
Theo Phó Thống đốc, để thực hiện mục tiêu này, Chiến lược đặt ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp. Cụ thể, khuyến khích phát triển mô hình liên kết hoạt động của các ngân hàng thương mại với các tổ chức, chương trình, dự án tài chính vi mô. Khuyến khích hợp tác giữa các tổ chức, chương trình, dự án tài chính vi mô và các tổ chức công nghệ tài chính. Hỗ trợ các tổ chức, chương trình, dự án tài chính vi mô trong việc tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi. Đồng thời, tăng cường xã hội hóa việc hỗ trợ, tham gia đóng góp nguồn lực tài chính trong cung ứng sản phẩm, dịch vụ tài chính vi mô.
Phó Thống đốc đánh giá, triển khai các nhiệm vụ, giải pháp trên, khu vực tài chính vi mô đã có những bước phát triển đáng ghi nhận. Hiện tại, có 04 tổ chức tài chính vi mô và 79 chương trình, dự án tài chính vi mô đã được NHNN cấp Giấy phép đăng ký; số lượng khách hàng của 4 tổ chức tài chính vi mô đạt 500.000 khách hàng; tổng tài sản, vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu của 4 tổ chức này đạt lần lượt là 10.380 tỷ đồng, 1.060 tỷ đồng và 2.444 tỷ đồng.
Mặc dù vậy, quy mô hoạt động của các tổ chức, chương trình, dự án tài chính vi mô còn khá nhỏ, chưa tương xứng với tiềm năng phát triển và đang gặp một số khó khăn. Cụ thể, việc tăng trưởng nguồn vốn còn hạn chế do chưa khuyến khích được mọi nguồn lực xã hội tham gia vào hoạt động tài chính vi mô. Một số quy định chưa phù hợp với thực tiễn, gây khó khăn trong quá trình hoạt động như: Chưa thống nhất quy định đối tượng khách hàng tài chính vi mô; quy định về chủ sở hữu, thành viên sáng lập còn khá chặt; quy định về thủ tục vay vốn, xét duyệt cấp tín dụng, kiểm tra sử dụng tiền vay đang phải áp dụng giống các ngân hàng thương mại.
Tại buổi tọa đàm, các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà quản lý đã đi sâu, tập trung thảo luận, đánh giá một cách đầy đủ, toàn diện thực tiễn hoạt động của một số tổ chức, chương trình, dự án tài chính vi mô cũng như thực trạng tiếp cận tài chính của các khách hàng tài chính vi mô, đồng thời rà soát, phân tích hành lang pháp lý.
Theo các chuyên gia, để tài chính vi mô phát huy vai trò là một trụ cột thúc đẩy tài chính toàn diện tại Việt Nam cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về tổ chức và hoạt động của các tổ chức tài chính vi mô. Trong đó cần tập trung vào một số nội dung như thống nhất quy định về khách hàng tài chính vi mô phù hợp với quy định tại Luật sửa đổi Luật các TCTD; sửa đổi quy định về thành viên góp vốn theo hướng không bắt buộc phải có một tổ chức chính trị, chính trị xã hội…; tăng cường quản lý nhà nước đối với các hoạt động của tài chính vi mô nhất là các chương trình dự án khá đa dạng tại các tỉnh, thành phố hiện nay.
Bên cạnh đó, không ngừng nâng cao năng lực hoạt động của các tổ chức tài chính vi mô, các chương trình, dự án tài chính vi mô như: Tăng nguồn vốn từ vốn chủ sở hữu, nhà đầu tư trong nước và trái phiếu/huy động nguồn vốn từ nhà đầu tư nước ngoài; nâng cao năng lực quản trị rủi ro; đầu tư ứng dụng công nghệ vào các quy trình hoạt động để nâng cao hiệu quả, rút ngắn thời gian, tiết giảm chi phí…
Đặc biệt, các tổ chức tài chính vi mô cần tăng cường ứng dụng công nghệ trong phát triển và đa dạng hóa sản phẩm; đơn giản hóa thủ tục, đẩy mạnh hợp tác với ngân hàng thương mại, các tổ chức công nghệ tài chính nhằm tăng cường ứng dụng công nghệ (như eKYC, SMS banking, Homebanking, Mobilebanking…) để tạo thuận lợi hơn cho khách hàng.
Để tài chính vi mô phát huy vai trò là một trụ cột thúc đẩy tài chính toàn diện tại Việt Nam, tại Tọa đàm, các đại biểu, chuyên gia đã đề xuất một số giải pháp và các kiến nghị như tiếp tục rà soát, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về tổ chức và hoạt động của các tổ chức tài chính vi mô, trong đó cần tập trung: Thống nhất quy định về khách hàng tài chính vi mô phù hợp với quy định tại Luật sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng.
Bên cạnh đó, sửa đổi quy định về thành viên góp vốn theo hướng không bắt buộc phải có một tổ chức chính trị, chính trị xã hội…; tăng cường quản lý nhà nước đối với các hoạt động của tài chính vi mô nhất là các chương trình dự án khá đa dạng tại các tỉnh, thành phố hiện nay, trước hết là vai trò quản lý, kiểm tra, giám sát, đánh giá của cơ quan địa phương các cấp và các bộ, ngành chức năng kể cả Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính và các bộ, ngành khác.
Đặc biệt, không ngừng nâng cao năng lực hoạt động của các tổ chức tài chính vi mô, các chương trình, dự án tài chính vi mô như tăng nguồn vốn từ vốn chủ sở hữu, nhà đầu tư trong nước và trái phiếu/huy động nguồn vốn từ nhà đầu tư nước ngoài; nâng cao năng lực quản trị rủi ro; đầu tư ứng dụng công nghệ vào các quy trình hoạt động để nâng cao hiệu quả, rút ngắn thời gian, tiết giảm chi phí.
